* Των M. Bauwens και Α. Παζαΐτη
Η πρόσφατη έκδοση του P2P Foundation λαμβάνει ως αφετηρία την παράλληλη εξέλιξη της λογιστικής και του πολιτισμού.
Στους ταξικούς και θεοκρατικούς πολιτισμούς της Μεσοποταμίας η γραφή επινοήθηκε ως παράγωγο της λογιστικής, προκειμένου να διατηρούν λογαριασμούς της κίνησης των εισερχόμενων και εξερχόμενων αγαθών στους αποθηκευτικούς χώρους των ναών και να καταχωρούν τα χρέη. Αυτές οι πρώτες μορφές λογιστικής συνόδευσαν τη γέννηση ενός πολιτισμού στηριγμένου σε δομές ταξικές και τα αντίστοιχα κρατικά μορφώματα. Όταν οι Φραγκισκανοί μοναχοί Pacioli εγκαινίασαν στη Βενετία, το 1494, την τήρηση διπλής καταχώρισης στα λογιστικά τους βιβλία, έγινε η αρχή για τη συσσώρευση κεφαλαίου που μετά από μερικούς αιώνες θα διευρυνόταν σε όλο τον κόσμο.
Σήμερα, μία νέα γενιά λογιστικών μοντέλων, όπως το «Πόροι – Γεγονότα – Εκπρόσωποι», εγκαταλείπουν τη διπλή καταχώριση και στρέφονται σε λογιστικές ροές οικοσυστημικές και στηριγμένες σε δίκτυα. Καθιστούν ορατή μία περισσότερο δικτυωμένη δομή στη βάση κοινών πλατφορμών και θεμελιωμένη σε υψηλότερα επίπεδα συνεργασίας. Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι αυτό που προκύπτει υπερβαίνει την κλειστή εταιρική λογιστική και δυνητικά αναγγέλλει και συνοδεύει μία τεράστια πολιτισμική μετακίνηση πέρα από το μοντέλο των αποκομμένων δρώντων που ανταγωνίζονται μεταξύ τους.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, μία από τις βασικές αδυναμίες της κυρίαρχης πολιτικής οικονομίας είναι η ανικανότητά της να αναγνωρίσει και να αντιμετωπίσει τις «εξωτερικότητες», σε σχέση με τα κόστη και τα οφέλη που προκαλούνται ή καρπώνονται από οικονομικούς παίκτες. Στον καπιταλισμό μία εταιρεία καθίσταται ανταγωνιστική σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της δυνατότητας -της ίδιας, αλλά και του συστήματος συνολικά- να μην χρεώνεται για θετικές συνεισφορές που λαμβάνει από την κοινωνία και το περιβάλλον, ενώ την ίδια στιγμή αφήνει το κόστος των επανορθώσεων των κοινωνικών και περιβαλλοντικών ζημιών σε άλλους δρώντες, δηλαδή κατά βάση στους πολίτες. Στην εργαλειοθήκη του παρόντος οικονομικού συστήματος δεν υπάρχει κάποια δομική δυνατότητα προκειμένου να χρηματοδοτηθούν (ανα)παραγωγικές δραστηριότητες, παρά μόνο «μετά το γεγονός» ή μέσα από ρυθμίσεις που επιβάλλονται έξωθεν. Η θέση που αναλύεται στη μελέτη είναι ανάλογη σε κοινωνικό επίπεδο με τους όρους προ-διανομής του πλούτου και όχι απλά ανα-διανομής του. Οι νέες δυνατότητες δεν γίνονται αντιληπτές ως αντικατάσταση της εξωτερικής ρύθμισης, η οποία συνεχίζει να έχει το ρόλο της, αλλά περισσότερο ως συμπλήρωσή της.
Υποστηρίζουν ότι ένας σημαντικός αριθμός των απαραίτητων συστατικών για μία τέτοια δομική αλλαγή είναι διαθέσιμος μέσω των αναδυόμενων κοινωνικό-τεχνικών συστημάτων που εξελίσσονται μαζί με τα κατανεμημένα δίκτυα. Οι κοπερατίβες πρωτοκόλλου (protocol cooperatives) είναι παγκόσμια αποθετήρια ανοιχτού κώδικα, γνώσης, λογισμικού και σχεδίου που επιτρέπουν στην ανθρωπότητα να δημιουργεί υποδομές αμοιβαιοποίησης των βασικών συστημάτων προμηθειών (όπως η τροφή, οι κατοικία, οι μετακινήσεις) που την ίδια στιγμή διοικούνται από τα διαφορετικά εμπλεκόμενα μέρη, όπως και από πολίτες που επηρεάζονται από αυτές τις πρακτικές. Τα παραπάνω επιτρέπουν συντονισμό της φυσικής παραγωγής από κοινού και σε μεγάλη κλίμακα, καθιστώντας πρακτικά εφικτή την αύξηση της κλίμακας της κυκλικής οικονομίας. Πρόκειται για μία επέκταση των αρχών της οικονομίας του ανοιχτού κώδικα, στη φυσική παραγωγή. Η κυκλική οικονομία δεν θα επιτευχθεί εάν δεν μοιραστούν όλοι οι εμπλεκόμενοι τη λογιστική και διοικητική γνώση, η οποία προς το παρόν παραμένει κλειδωμένη για τον κάθε ένα χωριστά. Μόνο εάν γνωρίζουν τις εισροές και τις εκροές μπορούν οι δρώντες σε ένα ανοικτό οικοσύστημα να προσαρμοστούν σε μία λειτουργική κυκλική οικονομία.
Η μελέτη δίνει έμφαση σε τεχνολογίες που επιτρέπουν τη μετάβαση σε συνεργατικά οικοσυστήματα, συγκεκριμένα σε ανοιχτές και διαμοιρασμένες λογιστικές καταγραφές, προερχόμενες κυρίως από τον αποκαλούμενο blockchain χώρο τεχνολογικών εξελίξεων. Ιδιαίτερα επικεντρώνουν σε εξελίξεις post-blockchain, οι οποίες αποφεύγουν αρκετά συστημικά προβλήματα που συνδέονται με την πρώτη γενιά των τεχνολογιών blockchain, όπως για παράδειγμα ζητήματα κλίμακας, εκθετικής χρήσης ενέργειας κ.ά. Υποστηρίζουν ότι το blockchain κωδικοποιεί και φανερώνει τη βιωσιμότητα της ανοιχτής και διαμοιρασμένης λογιστικής, καθιστώντας ορατή την ποικιλία δοσοληψιών και δραστηριοτήτων που προκύπτουν κατά τη φυσική παραγωγή. Παρουσιάζουν μία σύνοψη των βασικών χρήσιμων τεχνολογιών και κάποια παραδειγματικά εργαλεία που επενδύουν σε αυτήν τη δυνατότητα.
Για αυτούς τους λόγους -και παρά τους περιορισμούς και την κριτική τους σχετικά με τη σημερινή λειτουργία του- καταλήγουν στο ότι οι ποιότητες και τα πλεονεκτήματα που εμπεριέχει το blockchain είναι μεγάλης σημασίας και ότι το πλέον σημαντικό δεν είναι οι ατέλειες αυτής της τεχνολογίας, αλλά το πρότυπο αντίληψης και διάδρασης που καθιστά εφικτό.
[ Το pdf της δημοσίευσης P2P Accounting for Planetary Survival ]
** Περισσότερα για το P2P Foundation εδώ
Εδώ το link στο Παρατηρητήριο των Κοινών του Ινστούτου Εναλλακτικών Πολιτικών 21 Δεκεμβρίου 2020, https://www.enainstitute.org/publication/%ce%bf%ce%bc%cf%8c%cf%84%ce%b9%ce%bc%ce%b7-p2p-%ce%bb%ce%bf%ce%b3%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%cf%80%ce%bb%ce%b1%ce%bd%ce%b7%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae/