Μελέτη για το Παρατηρητήριο των Κοινών του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών
Μέσα σε 10 χρόνια οι GAFAM (Google, Apple, Facebook, Amazon και Microsoft) υπερέβησαν σε κερδοφορία τις πετρελαϊκές εταιρείες και τις τράπεζες. Ένας μύθος που καλλιεργούν είναι ότι η ιδιαίτερα υψηλή κερδοφορία τους οφείλεται αποκλειστικά στην τεχνολογική τους καινοτομία και στην αυξανόμενη αντικατάσταση της ανθρώπινης εργασίας από μηχανές και αλγόριθμους. Στην πραγματικότητα, το όφελος από το αρρύθμιστο τοπίο για τους τεχνολογικούς κολοσσούς ισοδυναμεί με το μεγαλύτερο ποσοστό των υπερκερδών τους.
Την ίδια στιγμή, με επιμέλεια καλλιεργούνται «χρήσιμοι» μύθοι όπως, για παράδειγμα, ότι «η τεχνητή νοημοσύνη είναι άυλη» ή ότι «τα ρομπότ θα υποκαταστήσουν την ανάγκη την ανθρώπινη εργασία». Στους παραπάνω θα προσθέσουμε έναν επιπλέον μύθο, που σχετίζεται με την κυρίαρχη αντίληψη για την εργασία στον νεοφιλελευθερισμό. Σύμφωνα με τις νεοφιλελεύθερες αξίες, το κίνητρο για την εργασία είναι η μεγέθυνση των απολαβών και το υψηλό κοινωνικό status που προκύπτει από αυτή. Ωστόσο, στην ιστορία της οργανωμένης εργασίας η σύνδεση του εργασιακού ρόλου με συναισθήματα ικανοποίησης, προσφοράς, αυτοπραγμάτωσης και τελικά αξιοπρέπειας ήταν πάντα σημαντική μεταβλητή, τόσο για τις κοινωνίες όσο και για κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Όμως, η κυρίαρχη πολιτική οικονομία και λογιστική αδυνατεί να αποτυπώσει -ή ακόμα και να αντιληφθεί- μεγέθη μη ποσοτικά.
Η καλλιέργεια των παραπάνω μύθων εξυπηρετεί την ιδέα ότι η τεχνητή νοημοσύνη συνιστά έναν νέο κλάδο, τόσο διαφορετικό ώστε να μην υπόκειται στις ρυθμίσεις των υπολοίπων όσον αφορά τα εργασιακά δικαιώματα, το οικολογικό αποτύπωμα, το φορολογικό καθεστώς ή την εκμετάλλευση της ολιγοπωλιακής θέσης των εταιρειών αυτών στην αγορά. Με αυτό τον τρόπο σχετικοποιείται το δικαίωμα στην καλά αμειβόμενη και προστατευμένη εργασία.
Η μελέτη της ιστορίας του ανταγωνισμού μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας των τελευταίων αιώνων καθιστά σαφές ότι το «αφήγημα» σχετικά με την επερχόμενη απαξίωση της ανθρώπινης εργασίας, λόγω της υποκατάστασής της από την επιστήμη και την τεχνολογία, είναι μια εκδοχή με πολλαπλά οφέλη για το κεφάλαιο και την εργοδοσία. Εργαλεία όπως η ρύθμιση, οι συλλογικές εργατικές διεκδικήσεις και η αλληλεγγύη μεταξύ των κλάδων είναι πολύτιμα, όπως ήταν και σε όλες τις προηγούμενες ιστορικές περιόδους έντασης του μετασχηματισμού της εργασίας.
* Κείμενο εργασίας της
Δώρας Κοτσακά, Δρ. Πολιτικής Κοινωνιολογίας, Ερευνήτριας – Συντονίστριας του Παρατηρητηρίου των Κοινών του ΕΝΑ
Εδώ το link στο σύνολο της μελέτης, ΕΝΑ_AI-και-Εργασία_
Το link στο Παρατηρητήριο των Κοινών 23 Μαρτίου 2022, https://www.enainstitute.org/publication/e%cf%81%ce%b3%ce%b1%cf%83%ce%b9%ce%b1%ce%ba%ce%ae-%ce%b1%ce%be%ce%b9%ce%bf%cf%80%cf%81%ce%ad%cf%80%ce%b5%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%b5%cf%87%ce%bd%ce%bf%ce%bb%ce%bf%ce%b3%ce%af%ce%b1-%ce%b7-%ce%b9%ce%b4/